Cryptocaryon irritans, beter bekend als witte stip of grove zeestip, is waarschijnlijk de meest voorkomende ziekte bij tropische zeevissen. Deze aandoening wordt veroorzaakt door een parasiet, die makkelijk te herkennen is aan de typische witte stippen die hij op de huid, de vinnen en de kieuwen van vissen veroorzaakt. Dr. Gerald Bassleer van Bassleer Biofish geeft uitleg.
De ziekte ontstaat meestal na plotse, drastische veranderingen in de wateromgeving. Snelle afkoeling of temperatuurschommelingen in ruimten waar aquaria zich bevinden, of hoge concentraties ammoniak, nitriet of nitraat kunnen oorzaken zijn. Ook een zeer lage pH of een slechte voedingspraktijk kunnen de ziekte doen uitbreken.
Een verminderde weerstand is altijd riskant voor de dieren, want parasieten zoals Cryptocaryon irritans zijn vaak sluimerend aanwezig in het aquarium. Ze worden geïntroduceerd via vissen of lagere dieren.
Ziektebeeld
In het begin zijn er slechts enkele witte stippen te zien, verspreid over het lichaam. De meeste parasieten verbergen zich immers in de kieuwen. Deze delen zich en vallen zo uiteindelijk de hele vis aan.
Naast typische witte stippen, vertonen vissen soms een verhoogde slijmproductie, troebele ogen, gerafelde vinnen, secundaire bacteriële infecties met huid- en vinrot en rode of bleke vlekken. Omdat parasieten meestal kieuwen infecteren, hebben vissen ook ademhalingsproblemen. Vissen proberen de irritatie te verlichten door over bodem of voorwerpen te schuren. Tegelijkertijd hebben ze de neiging om aan het wateroppervlak te hangen of bij de opening van de filter.
Bij een microscopische vergroting van 100x kunnen grote, donkere bol- of kegelvormige parasieten (met een diameter van 350-450 μm) eenvoudig worden geïdentificeerd op huid, vinnen of kieuwen.
Zwakke plek
Het is belangrijk om de levenscyclus van de parasiet te begrijpen. Deze duurt gewoonlijk 7 tot 14 dagen bij een temperatuur tussen 24 en 27 °C. De witte stippen, veroorzaakt door volwassen Cryptocaryon irritans, zijn bekend als trophonts. In de volwassen fase vallen deze van de vis en kapselen ze zichzelf in.
Deze ingekapselde stippen of tomonts verdelen zich in ongeveer tweehonderd dochtercellen, die zich op hun beurt ontwikkelen tot kleine trilharenorganismen. Deze 30 tot 50 micrometer grote tomites zwermen ’s nachts uit, op zoek naar nieuwe gastheren. Ze boren in de slijmhuid, de vinnen en de kieuwen van vissen en groeien tot de typische witte stippen. Als ze binnen 24 uur geen gastheren vinden, gaan ze dood – een belangrijk detail in de strijd tegen deze parasiet.
Behandeling
U moet eerst bepalen of de waterkwaliteit voldoende goed is. Anders zal de behandeling de situatie alleen maar erger maken. De combinatie van formaldehyde-malachietgroen of formaldehyde-kopersulfaat is effectiever dan enkel kopersulfaat gebruiken. Het toevoegen van kinine aan het water of voedsel kan ook een succesvolle behandeling bewerkstelligen. Het kan echter de lagere dieren schaden.
Belangrijk is dat de dosering voldoende is, en dat behandelingsperioden van 8-10 dagen worden gerespecteerd. Zo worden zeker alle tomites gedood. De cyclus van de parasiet kunt u versnellen door de temperatuur van het aquarium met één of twee graden te verhogen. Dagelijkse zoetwaterbaden zijn aanbevolen als extra behandeling voor geïnfecteerde vissen. Methyleenblauw kan ook aan dit zoetwaterbad worden toegevoegd. Hoe sneller de behandeling begint, hoe beter de resultaten zullen zijn.
Implosie
Men kan ook hypersaliniteit toepassen. Dat is het verlagen van het zoutgehalte in aquaria tot 1.013-1.010. Hierdoor zal de parasiet binnen één à twee dagen sterven door de osmotische druk die de kleine parasiet niet kan verdragen. Een combinatie van medicatie en hyposaliniteit is mogelijk. Deze behandeling kan niet toegepast worden in een rifaquarium.
Als de ziekte te laat wordt ontdekt, moeten antibacteriële middelen tegelijkertijd worden toegediend om secundaire bacteriële infecties te bestrijden. Nifurpirinol of furaltadone zijn effectief. Goede resultaten zijn ook bereikt met kininehydrochloride wanneer volledige aquaria, inclusief lagere dieren, worden behandeld. Maar wees altijd voorzichtig met deze stoffen.
Preventie helpt
Een andere manier om witte stip tegen te gaan, is door preventief te werken. Met behulp van Dr. Bassleer Biofish Food matrine kan men preventief en curatief de vis verzorgen. De slijmhuid wordt een sterke beschermlaag en kan de vis helpen om de parasiet te bestrijden.
Het goede nieuws is dat na genezing van een witte stip infectie, de vissen een immuniteit ontwikkelen. Het blijft echter belangrijk dat een snelle behandeling opgestart wordt.
Dit is een bijdrage van Dr. Gerald Bassleer van Bassleer Biofish.
