Heeft de poetslipvis een zelfbewustzijn? Dat is de vraag die wetenschappers zichzelf stellen nadat blijkt dat het diertje zichzelf herkent in de spiegel. Onderzoekers van de Universiteit van Osaka denken alvast van wel.
De poetslipvis, Labroides dimidiatus, is een ons allen bekend diertje. Deze ijverige kuiser houdt onze aquaria parasietvrij, en vertoont hierbij heel wat fascinerend gedrag. Nu blijkt dat deze vis slimmer is dan men op het eerste zicht zou denken.
Bij de befaamde spiegeltest – waarbij er gekeken wordt naar de reactie van levende wezens wanneer ze voor een spiegel staan – blijkt dat de poetslipvis bewust is van zichzelf. Het diertje maakt snelle bewegingen, wat er op wijst dat het probeert te achterhalen of het daadwerkelijk zichzelf kan zien in de spiegel of niet. Dit gedrag komt ook bij de chimpansee en de orang-oetan voor, twee dieren die onomstotelijk zelfbewust zijn.
Bij een andere test krijgen de vissen een markering op hun lichaam. Dit gebeurt onder de keel, omdat ze deze plek enkel in de spiegel kunnen zien. Na het opmerken van deze markeringen vertonen de vissen uniek gedrag: ze proberen immers om de vlek af te wrijven tegen de randen van het aquarium. De onderzoekers herhaalden deze proef met transparante markeringen. Hier reageerden de vissen niet op, wat er opnieuw op wijst dat ze zichzelf in de spiegel herkennen.
Twijfel
Toch is niet iedereen overtuigd van het zelfbewustzijn van de poetslipvis. Psycholoog Gordon Gallup, die de test in 1970 uitvond, twijfelt. Hij vindt dat de markeringen die de onderzoekers aanbrachten op de dieren, te fel lijken op de parasieten die de poetslipvis opeet.
Twee andere experts, Redouan Bshary (Universiteit van Neuchâtel) en Culum Brown (Macquarie Universiteit) zijn wel overtuigd. Zij zien bewijs voor zelfbewustzijn.
Het onderzoek moet nog officieel gepubliceerd worden. Wetenschappers hopen de proef te herhalen, zodat onomstotelijk kan bewezen worden dat de poetslipvis zelfbewust is. “Mocht dat lukken en dit visje dus zelfbewustzijn hebben, dan zou dat buitengewoon zijn en zou ik met verstomming geslagen zijn”, besluit Gallup.
